SODYUM HİDROKSİT NEDİR

Tanımı ve Kullanım Alanları

Sodyum Hidroksit kimya ve birçok endüstride kullanılan temel bir bileşiktir. Sodyum Hidroksit, diğer adıyla Kostik, beyaz renkte nem çekici bir maddedir. Suda kolaylıkla çözünür ve yumuşak kaygan ve sabun hissi veren bir çözelti oluşturur. Herhangi bir kokusu yoktur, sıvı veya katı halde bulunur. Katı olarak payet/flakes, boncuk/prills-pearls gibi şekillerde olur. Sıvı formda ise genelde sulu çözelti şeklinde bulunur. İnsan dokusuna kaşındırıcı bir etkisi vardır.

Sodyum hidroksit İngiltere'de 1807 yılında Humphrey Day tarafından keşfedilmiştir. Bu keşif için kullanılan bir olay veya deney bilinmemektedir.

Sodyum Hidroksit doğal olarak meydana gelmez ama üretmek çok kolaydır. Genellikle Sodyum Klorür’ ün elektrolizi sonucu %50’ lik çözelti şeklinde üretilir. Bu esnada Klor gazı da ortaya çıkar. Çözeltideki su buharlaştırıldığında ise katı haldeki kostik elde edilir. Aynı zamanda Kalsiyum Hidroksit ve Sodyum Karbonat arasındaki bir çift yer değiştirme reaksiyonu ile de üretilebilir.

1998 yılında dünyadaki toplam üretim miktarı 45 milyon ton iken, 2004 yılında bu rakam 60 milyon ton olarak tahmin edilmektedir. Kuzey Amerika, Asya ve Avrupa ülkeleri üretimin büyük çoğunluğunu gerçekleştirmektedirler.

Endüstride birçok kimyasal maddenin yapımında, yapay ipek, sabun, kâğıt, boya, deterjan endüstrisinde ve petrol rafinelerinde kullanılır. Su ile tepkimeye girdiğinde yaklaşık 5 dakika içinde sıcaklığı 50°C ‘ ye çıkar ve yaklaşık 15 dakika sıcak kalır.

Sodyum Hidroksit’ in en büyük kullanımı alanı yine kimya endüstrisidir. İkinci olarak ise, kâğıt sektöründe yoğun kullanılmaktadır. Sodyum tuzları ve deterjan üretimi, pH dengeleme ve organik sentezleme gibi kullanım alanları da mevcuttur. Ayrıca alüminyum üretiminde de kullanılabilir (Bayer prosesi).

Kâğıt yapımında, kostik ve sodyum sülfit temel maddelerdir. Zira bu iki madde, Kraft prosesi sırasında selüloz fiberden lignini ayırmak için hazırlanan çözeltinin ana maddeleridir. Kostik ayrıca daha sonraki safhalarda, oluşan kahverengi hamuru beyazlaştırmada da kullanılır.

Bayer prosesinde, kostik alümina içindeki boksitleri rafineleştirmede kullanılır. Böylece elde edilen alüminyum oksit, alüminyum metal üretiminde kullanılır.  

Sodyum Hidroksit, sabun yapımında ve biyodizel üretiminde de kullanılır. Meyve ve sebzelerin kimyasal soyma işlemlerinde de kullanılan kostik, aynı zamanda çikolata ve kakao işlemede, karamel ve meşrubat üretiminde, dondurmayı kıvamlaştırmada da kullanılır. Zeytinler genelde kostik ile işleme tutularak yumuşatılır.

Sodyum Hidroksit, temizleme ajanı olarak birçok kullanım alanına sahiptir. Suya ilave edilip, ısıtıldığında, donanım ve depo temizleme gibi alanlarda kullanılabilir. Gres ve diğer yağları, proteinleri çözebilir. Lavabo ve kanalizasyon atık borularının temizlenmesinde de kullanılabilir. Sodyum hidroksit aynı zamanda güçlü yağ alma özelliği taşıdığından, paslanmaz çeliklerde kullanılabilir. Sodyum Hidroksitin en yaygın kullanım alanlarından biri de tıkanan lavaboları açmaktır.